Newsletter – avgust 2015

Intervencije Rekonstrukcije Ženski fond na terenu i informativne fandrejzing akcije ”Sestre to rade najbolje“ počele su kao naša pobuna protiv majskih arogancija i sejanja straha: Crkve, koja je optužila LGBT za pošast poplava, konzervativaca nacionalnog tipa koji su poslali poruku ženama da nose proju muškarcima na nasipima, države koja je primenila cenzuru na razmenu informacija i mišljenja među građanima. Naša politika solidarnosti se uvek zasniva na aktivizmu, saradnji, deljenju informacija, uključivanju i učenju jednih od drugih i ovo su naša i iskustva naših najbližih saradnica i saradnika:

Nada Đuričković, Romski centar za žene i decu Daje: “Mi smo odlučile da idemo tamo gde smo znale da će država zaobići, a to su neformalna naselja… Odlučile smo da ne idemo na što veći broj porodica,  već da pokušamo trajno da pomognemo. Tako smo negde radile rekonstrukciju celog krova, menjale drvenariju, stavljale izolaciju, podove. Osim te tehničke podrške, radile smo nešto što ja, kao dugogodišnja aktivistkinja, nisam očekivala. A to je da smo mi pružale i psihološku i svaku drugu pomoć… Shvatila sam da je ova nesreća praktično ista kao i rad sa ženama koje su preživele nasilje.” Već uočen fenomen oduzimanja dece na osnovu siromaštva odvijao nam se pred očima. “Morale smo kupovati mast protiv šuge, da bismo sprečile da Centar za socijalni rad oduzme decu jednoj majci. Međutim, deca su nakon lečenja ipak bila oduzeta.” Na terenu smo videle i kako se oduzimanje dece koristi kao metod pritiska za raseljavanje.

U dokumentu Potrebe Roma i Romkinja nastale poplavama, koji smo u maju zajedno osmišljavali, Danilo Ćurčić iz YUCOM-a je takođe pokazao očiglednost šire slike: “Ove poplave su, pored oštećenja stambenih objekata, dodatno skrenule pažnju na probleme koje Romi i Romkinje u Srbiji imaju u ostvarivanju prava na adekvatno stanovanje. Ovo se odnosi, kako na one koji se tiču loših stambenih uslova i života u neformalnim naseljima, tako i probleme koji se tiču nerešenih imovinskih odnosa, opšteg siromaštva, socijalne isključenosti ali i diskriminatornog odnosa institucija i većinskog stanovništva prema romskoj zajednici.“
RŽF stalno kao bitan aspekt ističe poentu koju sumira Violeta Đikanović, Žene u crnom:  “Situacija na poplavljenim područjima i u našem radu sa izbeglicama u ratnom periodu ima određenih sličnosti jer je država u oba slučaja pokazivala:

• Lažnu brigu za ljude (u slučaju izbeglih Srba koje je zloupotrebila u političke svrhe a onda ostavila na cedilu, kao i u slučaju poplavljenih koji su poslužili za promociju Vučića i njegov marketing),
• Da su to „suvišni ljudi“ – neželjeno srpsko stanovništvo nakon propasti ratnog projekta i raseljena lica sa Kosova, a u slučaju poplavljenih to su romsko stanovništvo, najsiromašniji, višestruko stradali, samohrane majke…
• Sličan tretman države prema njima koji se ogleda u njihovoj obespravljenosti (neposedovanje ličnih dokumenata, otežavanje da se reši pravni status), kao i u getoizaciji (izbeglički kampovi, neformalna romska naselja)…”

Posle cenzurisanja, privođenja i kažnjavanja građana sa neznatnom društvenom i medijskom moći pod optužbom da su širili paniku u maju, stigla je nova kazna. Vlada 24. oktobra 2014. donosi Uredbu o merama socijalne uključenosti korisnika novčane socijalne pomoći. Ministar za rad i socijalna pitanja Aleksandar Vulin ju je ovako najavio u medijima: “Ne može da bude poplava u Obrenovcu ili Šapcu, i da dolaze hiljade volontera a da ni jedan korisnik socijalne pomoći ne dođe da brani svoj grad”. Komitet pravnika za ljudska prava (YUCOM), Autonomni ženski centar i Regionalni centar za manjine smatraju da Uredba ne rešava pitanja socijalne isključenosti najsiromašnijih i najugroženijih građana i građanki Republike Srbije a pojedina rešenja sadržana u njoj su nezakonita i neustavna i stoga podnose žalbu Ustavnom sudu, međutim dugo čekaju rešenje. Godinu dana posle poplava, ideje o “mobilizaciji nacije” dobijaju druge oblike i ide se ka legalizaciji principa da građani snose najveći teret. Odgovornost države za štetu nastalu prevenstveno zbog loše infrastrukture, prebacuje se na odnos katastrofe kao prirodnog fenomena i privatnog vlasništva. Reparacije koje je organizovala država iz budžeta i donacija u ovim poplavama su već imale profil kompenzacije vlasništva, a najave za ubuduće idu još dalje u tom pravcu, ka privatnom osiguranju. Odgovornost države za uslove pod kojima katastrofa pravi štetu ljudskim životima kao ključni faktor postaje nevidljiva, a iz osnovnog koncepta nestaje solidarna briga političke zajednice.

Poplave i politička klima posle njih pokazali su opasne tendencije odnosa države pre svega prema građanima, a zatim prema civilnom društvu čija se uloga sve više teše kroz  oduzimanje civilnog, kooptiranje, kolaboraciju, kao tampon prema građanima, regrutovanje za “deljenje odgovornosti” – neutralizaciju, submisivnost, potkupljivanje i ukidanje. RŽF ima nepokolebljiv stav da je politička jasnost civilnog društva preduslov njegove održivosti.

Još jedan veliki humani gubitak je nametnut oko poplava. Solidarnost zajednice ljudi koja se javlja kao potreba i koja je preduslov političke zajednice pretrpela je  razbijanje civilnog entuzijazma militarizacijom spontanih procesa nizom mera kao što su pretnje, cenzura, kontrola, kazne, izolacija, isključivanje, manipulacije. Izveštaj o poplavama će se nastaviti.